Księga Wyjścia

Księga Wyjścia oparła się na jednolitym źródle J (jahwistycznym), uzupełnionym fragmentami z E (źródło elohistyczne) i kilkoma tekstami z D (źródło deuteronomistyczne) oraz nowym planem i znacznie większą ilością materiałów z P (źródło kapłańskie). Chociaż szczegóły podziału na źródła są często przedmiotem dyskusji, a niektórzy uczeni kwestionują nawet główne linie analizy, można przyjąć zasadniczą słuszność tego podziału. Wersja jahwistyczna Wyjścia, część dłuższego opowiadania ciągnącego się od opisu stworzenia w Rdz 2 do opowieści o Balaamie w Lb 22-24, prezentuje ogólną teologię życia ludzkiego w przymierzu z Bogiem. Ludzie czasami uznają swoją słabość i potrzebę pomocy Bożej, ale częściej nie odpowiadają w sposób właściwy Bogu ani wyznaniom, jakie niesie z sobą życie. Stosownie do tego Bóg w J ukazuje się jako główny sprawca, a Mojżesz raczej jako wysłannik i świadek, a nie główny aktor, natomiast rolę ludu określają słowa: "Pozostańcie na swoim miejscu, a zobaczycie zbawienie od Pana, jakie zgotuje nam dzisiaj" (Wj 14,13). Skłonność do upadków i niewłaściwa odpowiedz ludu znajduje wyraz w niewierze, szemraniu, a nawet otwartym buncie przeciwko Panu i wybranym przez niego przedstawicielom.
Incydent ze złotym cielcem (Wj 32) jest integralną częścią opowiadania i został ułożony, aby osiągnąć dwa, ściśle związane z sobą, cele: pokazać, po pierwsze, że upadek ludu zdarzył się na samym początku przymierza synajskiego (ale Bóg nie przestał się o niego troszczyć), po drugie - że oderwanie się Królestwa Północnego od przymierza Dawidowego po śmierci Salomona nie oznacza przekreślenia planów Bożych, lecz jest jedynie kolejnym przykładem stałej ludzkiej tendencji do odrzucania dobra. Bóg jednak nadal będzie troszczył się o swój lud, a na pomoc Boga mogą liczyć ci, którzy nie odejdą (lub powrócą). Nawet jeśli pokolenie Wyjścia nie potrafiło zaufać pomocy Bożej i zostało pozbawione prawa do wejścia do Ziemi Obiecanej, obietnice Boże pozostają ważne dla ich potomków (por. Lb 13-14).
Intencją opowiadania] było dodanie otuchy i wsparcie wiernych członków wspólnoty przymierza, zniechęconych po pozornym jego zerwaniu w wyniku buntu Jeroboama (ok. 924 r. przed Chr.) i spowodowanym nim podziale na królestwa Izraela i Judy sugeruje, że kryzys nie jest ani jedyny w swoim rodzaju, ani definitywny. Liczy się naprawdę tylko odpowiedz Boża, a Bogu można zaufać, że pozostanie wierny tym, których wybrał.
Elementy z E są trudne do wykrycia, przynajmniej w Księdze Wyjścia, i nie można się pewnie wypowiadać na temat ich natury i celu. Materiały z D są także zbyt skromne, aby je w tym miejscu analizować.
P rozszerza istniejące tradycje J i przetwarza je w ramach nowego dzieła o całkiem innym celu. Opowiadania o plagach (Wj 7-12)staje się dramatycznym współzawodnictwem między przedstawicielami Boga (Amon i Mojżesz) i faraona (mędrcy i czarownicy). Czarownicy zostają w końcu pokonani i znikają z pola widzenia. Nieco wcześniej, w Wj 6,14-25, genealogia Mojżesz i Aarona w ujęciu P zostaje poprowadzona o jedno pokolenie dalej, do narodzin wnuka Aarona, Pinchasa; odegra on decydującą rolę w kulminacyjnym incydencie, gdy jemu i jego potomkom zostanie przyrzeczone kapłaństwo na wieki (lb 25,6-13). Wydarzenia Synaju są dla P ważne głównie dlatego, że dostarczają kontekstu dla objawienia pouczeń dotyczących właściwego sprawowania kultu. Kult świątynny można uważać za kontynuację i dopełnienie tego, co zaczęło się na Synaju, i, w konsekwencji, brak władcy Dawidowego na wygnaniu czy po powrocie z wygnania nie jest tak istotny dla P ani zresztą dla czytelników, dla których wersja P jest przeznaczona.
Wyzwolenie z niewoli, opieka na pustyni i przymierze na Synaju - wszystkie te wydarzenia otrzymują, według P, swe najgłębsze znaczenie i trwałą wartość we właściwym kulcie, którego reguły zostały podane na Synaju za pośrednictwem Mojżesza. To zwężenie perspektywy pozostaje w pewnym konflikcie z materiałami z J; konflikt ten jest częścią wyzwania, jakim jest dla czytelników obecna Księga Wyjścia. Danie właściwej odpowiedzi na to wyzwanie jest zadaniem każdego, kto czyta z uwagą Księgę Wyjścia.