Księga Daniela

Księga Daniela należy do ksiąg proroków wielkich. Biblia Hebrajska umieszcza ją wśród Pism. Fragmenty tej księgi (Pieśń Trzech Młodzienców, opowiadanie o Zuzannie, opowiadanie o Belu i wężu) są uznawane za deuterokanoniczne (protestanci uważają je za apokryfy). Nazwa księgi pochodzi od jej głównego bohatera – proroka Daniela (hebr. Danijjel – Bóg jest moim sędzią), prawowitego Żyda.
Księga powstała podczas powstania machabejskiego (II w. przed Chr.).
Opowiada o życiu Daniela na dworze króla babilońskiego, o wytłumaczeniu przez niego snów Nabuchodonozora o kolosie na glinianych nogach i o wielkim drzewie, opisuje historię trzech młodzieńców, którzy nie ulegli królewskiemu nakazowi oddawania czci złotemu posągowi (Szadrak, Meszak i Abed-Neg). Podaje opis uczty Baltazara i ręki piszącej na ścianie oraz historię Daniela w jaskini lwów. Księgę kończą apokaliptyczne wizje Daniela (wizje bestii, Syna Człowieczego, czterech królestw, męża w białych szatach, itp.) oraz dodatki (opowiadanie o Zuzannie, o oszukańczym kulcie Bela i o wężu).

Księga Daniela – Bogiem fałsz natchniony?

W biblijnych wydaniach katolickich Daniel jest uznawany za czwartego "wielkiego proroka" mimo, że jako osoba w ogóle nie jest znany. W kanonie zaś żydowskim (i protestanckim), bardziej krytycznym na zjawiska przypisywane rzekomemu Duchowi Świętemu, jest tylko trzech "wielkich proroków", natomiast Księga Daniela została zaliczona do pism, to znaczy do trzeciej, ostatniej "nie natchnionej" części biblii hebrajskiej.
Szukać jej tam należy po Psalmach, Księgach Hioba, Przypowieści Salomona, Rut, po Pieśni nad Pieśniami, Kohelecie, Trenach i Esterze, a przed Księgami Ezdrasza, Nehemiasza oraz obu Kronik.
Jest to jedyna księga biblijna zawierająca teksty aż w trzech językach. Po hebrajsku zostały napisane rozdziały 1 oraz 8 do 12, po aramejsku – rozdziały od 2 do 7. Przy tym w aramejski rozdział 3 wstawiono dwie greckie pieśni: modlitwę Azariasza (Azariosa) i hymn śpiewany przez trzech młodzieńców w piecu ognistym, całą zaś księgę zamykają pisane po grecku rozdziały 13 i 14 (opowiadanie o Zuzannie, o Belu i o wężu). Żydzi i protestanci (nie bez racji) nie uważają tych greckich tekstów za natchnione.
Dwujęzyczność zasadniczej części dzieła znawcy tłumaczą tym, że najpewniej początkowo powstały rozdziały aramejskie, do których dopisano później wstęp hebrajski, aby to wszystko lepiej połączyć z czterema końcowymi rozdziałami. W rozdziałach 7-12 mamy apokalipsę Daniela w której "on" sam relacjonuje wizje, jakie otrzymał od Boga. Najprawdopodobniej autor księgi wykorzystał powstały wcześniej tekst aramejski ze względu na odpowiadający mu charakter apokaliptyczny. Wbudowując w swoje własne, hebrajskie dzieło ten starszy tekst nieco przy okazji zmieniał i na swój sposób uaktualniał. Co do daty jej ostatecznego powstania początkowo przyjmowano, że autor żył na wygnaniu w Babilonii w VI wieku.
Badacze zwrócili w swoim czasie uwagę na występujące rozmaite mniej lub bardziej istotne rozbieżności i niezgodności, a przede wszystkim na oczywiste błędy historyczne, jakich nie mógł popełnić nikt w tym czasie i miejscu żyjący – tym bardziej przez Boga natchniony i Duchem Świętym oświecony. Tak więc na przykład: Nabuchodonozor zdobył Jerozolimę po raz pierwszy w 597 roku, a nie w 606 jak podaje to autor księgi. Nie orientuje się też zupełnie w sytuacji po śmierci Nabuchodonozora, a Baltazar, którego czyni jego synem i następcą, był faktycznie synem Nabonida, i nigdy samodzielnie nie sprawował władzy. Nie istniał również nigdy król Medów, Dariusz, a imperium babilońskie zostało podbite nie przez niego, lecz przez wielkiego perskiego Cyrusa. Tu uwaga – w innej też "natchnionej" przez Boga księdze biblijnej – ten sam, właśnie król Persów Cyrus jest przez Boga wybranym mesjaszem do unicestwienia Babilonu. Jak zatem czy Bóg "czuwał" nad rzetelnością przekazu w Księdze Daniela? Wydaje się, że autor księgi tworzył swoje dzieło pod wrażeniem prześladowania zarządzonego przez Antiocha IV w czasie powstania Machabeuszów, czego dowodzi – jak zauważają znawcy – doskonała znajomość faktów z tego właśnie okresu. Na tej też podstawie historycy datują powstanie tego kontrowersyjnego dzieła na lata 167-163. Sam Daniel jest postacią legendarną z zamierzchłej przeszłości. Nigdzie w Biblii taka postać nie występuje, brak też jego genealogii, podczas gdy we wszystkich żydowskich pismach podawanie genealogii należało do uświęconego tradycją zwyczaju. Wszystko wskazuje, że mamy tu do czynienia z postacią pochodzącą z pogańskich legend ludów sąsiednich. Prawdziwy autor tej Księgi, najstarszego dzieła apokaliptycznego ukrył się za wielkim cieniem z przeszłości, umieszczając swego Daniela na dworze babilońskim VI wieku. Dzięki tej spekulacji mógł pokazywać swoim współczesnym, prześladowanym, torturowanym i umierającym za swego Jahwe i Prawo Mojżeszowe, wspaniałe wzory świętych bohaterów, i opowiadać, jak Bóg ten w swojej łaskawości cudownie ich uratował. Mógł opisywać okrucieństwa Nabuchodonozora i Meda Dariusza, o rozpuście i bluźnierstwach Baltazara, a każdy z jego słuchaczy czy czytelników z łatwością rozpoznawał wizerunek króla-tyrana, Antiocha IV, który w tym czasie wyrastał na prawdziwego anty-Jahwe. Wystarczyło w tym celu wprowadzić minimalne zmiany do krążących już wcześniej opowieści. Lud Izraela został skazany na śmierć za swoją wierność Bogu, lecz Bóg wyprowadzi go na wolność tak, jak wyprowadził Daniela z jaskini lwów.
I tak to z "boskiego natchnienia" i "duchowego oświecenia" mamy nową wizję, a spadający we śnie Nabuchodonozora kamień, z czasem Żydzi odczytają jako zapowiedź przyjścia Mesjasza, zaś chrześcijanie raczej zapowiedź ostatecznego zwycięstwa królestwa Bożego, które ponoć ma nastąpić w najbliższej (już bliższej ponoć niż dalszej) przyszłości. Wszystko to tak naprawdę przysłowiowego funta kłaków nie warte.
==============
Na podstawie:
1. „Bóg na ławie oskarżonych” Clive Staples Lewis,
2. „Ostatnia dyktatura” Rik De Ville
3. „Bóg, Szatan, Mesjasz i ...” Artur Sandauer
4. „Nie wszyscy są jednego ducha” Maurice C. Burrel
5. "Rozmów o Biblii ciąg dalszy" A. Świderkówna str.195

A OTO TRZY APOKRYFY ZWIĄZANE Z KSIĘGĄ DANIELA:

Pieśń trzech młodzieńców.
Dodatek do Księgi Daniela umieszczany po Daniela 3:23. Składa się z 67 wersetów, a zawiera rzekomą modlitwę Azariasza w piecu ognistym, opowieść o tym, jak anioł usunął płomień ognia, oraz pieśń zaśpiewaną w piecu przez trzech Hebrajczyków. Pieśń ta bardzo przypomina Psalm 148. Nawiązuje do świątyni, kapłanów i cherubów, co jednak nie pasuje do czasów, w których jakoby powstała. Pierwotnie mogła zostać napisana po hebrajsku w I w. p.n.e.

Historia o Zuzannie.
Krótkie opowiadanie o wydarzeniu z życia pięknej żony Joakima, zamożnego Żyda babilońskiego. Kiedy się kąpała, dwaj starsi żydowscy próbowali ją nakłonić do cudzołóstwa, a ponieważ odmówiła, wystąpili przeciw niej z fałszywym oskarżeniem. Zuzannę skazano na śmierć, ale młody Daniel sprytnie zdemaskował obu starszych i oczyścił ją z zarzutów. Nie wiadomo, w jakim języku napisano tę historię. Prawdopodobnie powstała w I w. p.n.e. W greckiej Septuagincie umieszczono ją przed kanoniczną Księgą Daniela, a w łacińskiej Wulgacie — po niej. W niektórych przekładach stanowi rozdz. 13 tej księgi.

O Belu i o wężu (smoku).
Trzeci dodatek do Księgi Daniela, występujący niekiedy jako rozdz. 14. Opisuje, jak król Cyrus żąda od Daniela oddania czci posągowi Bela. Daniel rozsypuje na podłodze świątyni popiół i wykrywa ślady stóp, udowadniając w ten sposób, że pokarmem spożywanym rzekomo przez bożka w rzeczywistości posilali się pogańscy kapłani i ich rodziny. Kapłani ponoszą śmierć, a Daniel niszczy bałwana. Potem król nakazuje Danielowi oddać cześć żywemu wężowi (smokowi). Daniel zabija węża, a wtedy zostaje wrzucony przez rozwścieczony lud do lwiej jamy, w której przebywa siedem dni. W tym czasie anioł ujmuje Habakuka za włosy i zanosi go z Judei do Babilonu, by dostarczył Danielowi naczynie z potrawą, po czym zabiera go z powrotem. Daniel wychodzi z jamy, a jego przeciwnicy zostają do niej wtrąceni i pożarci przez lwy. Również ta opowieść powstała prawdopodobnie w I w. p.n.e. The Illustrated Bible Dictionary (t. 1, s. 76) nazywa dodatki do Księgi Daniela „pobożną, upiększoną legendą”.